W tym dniu świętowano koniec żniw i tradycyjnie orszak wieśniaków przybył do zamku, niosąc Javelo, ostatni snop, przyozdobiony wstęgami i kwiatami, by ofiarować go kasztelance. Katarzyna de Rais przebywała w swoich dobrach w Pouzauges, zatem wieniec przyjmowała nieustraszona Anna de Sille i wydawała tradycyjny posiłek na dziedzińcu folwarcznym. Na tę okoliczność zaprosiła Katarzynę, by przewodziła wraz z nią tej wiejskiej uroczystości.

- Trzeba nam nieco rozrywek - rzekła do niej - a ponieważ mój szlachetny małżonek nie pozwala pani czerpać przyjemności z polowania, proszę, skorzystaj choćby z tej, jaka nadarza się na terenie zamku.

Mimo swego niezbyt kobiecego sposobu bycia Anna de Craon nie była w gruncie rzeczy zła. Za nic na świecie nie przeciwstawiłaby się swemu groźnemu małżonkowi, nawet nie przyszłoby jej to do głowy, ale blade policzki Katarzyny, jej oczy, otoczone od paru dni fioletową obwódką, niepokoiły ją. Ona sama zbytnio lubiła szalone przejażdżki na świeżym powietrzu o każdej porze, by nie współczuć młodej kobiecie, zmuszonej siedzieć w zamknięciu w murach fortecy. Gdy wracała ze swych stałych polowań niezbyt wyczerpana, również robiła, co mogła, by rozerwać swego przymusowego gościa.

- Nie mam serca do zabaw, pani - odparła Katarzyna. Ale kasztelanka nie chciała o niczym słyszeć.

- Na Boga, moja kochana, trzeba się otrząsnąć! Przecież nie spędzi pani całego życia w tym starym zamczysku. Nie wiem, czego od pani chce Gilles, ale on sam jest zbyt zajęty, by jeszcze troszczyć się o kobietę. .

choćby była nie wiem jak piękna. Chodźmy zjeść, pośpiewać i potańczyć z naszymi wieśniakami. Ci junacy ryczą jak bawoły i myślą, że wyśpiewują melodie, ale tańczą z dużą pewnością siebie i piją na umór.

Pod pewnymi względami Anna przypominała Katarzynie jej starą przyjaciółkę Ermengardę de Chateauvillain - ta sama męcząca energia, ta sama nieprzejednana władczość, takież żelazne zdrowie i chęć do życia.

Od czasu dziwnej śmierci Guillemette, młodej służącej, nie zdarzyło się w zamku nic niepokojącego, nic, co zakłóciłoby codzienne życie.

Ale w chwili gdy Katarzyna wkraczała na ogromny dziedziniec folwarczny otoczony pierwszym pasem muru, gdzie ustawiono długie stoły na krzyżakach nakryte białymi obrusami i ozdobione polnym kwieciem, gdzie świnie oraz barany piekły się w ognisku z gałęzi, musiała nagle wczepić się w ramię Sary. Czy spowodował to zapach obficie przyprawionego mięsa, czy beczek z winem i jabłecznikiem, które otwierali szafarze, czy może powiew z pobliskich obór, stajni i zagród? Nagle wszystko zaczęło wokół niej wirować, ziemia wymykała się jej spod stóp, a jej ciałem wstrząsnęły mdłości. Pobladła na twarzy, a potem zzieleniała...

Sara krzyknęła: - Co ci jest, Katarzyno? Słabo jej, na pomoc!

Anna de Craon, która szła przed nimi wraz z dwórkami, natychmiast się cofnęła, by pomóc Sarze, i krzyknęła, obejmując Katarzynę w pasie.

- Trzeba ją ułożyć... o tak, na tej ławie. Pani Alienor, proszę przynieść zimnej wody, Mario, niech pani biegnie do zamku. Proszę kazać przynieść nosze. Szybciej, biegiem, wy niezguły!

Obie dwórki popędziły, by wykonać rozkazy kasztelanki. Ona sama zaś pochyliła się nad wyciągniętą na trawie Katarzyną i przyglądała się bacznie jej woskowej twarzy. Raptem wbiła władcze spojrzenie w Sarę.

- Czemu nie powiedziałyście mi, że ona jest w ciąży?

- W ciąży? - powtórzyła osłupiała Sara. - Ale ja nie..

Sara w istocie nie wiedziała, co wydarzyło się podczas nocy spędzonej w barce.

- Z kim? - spytała Anna, śmiejąc się. - To chciałaś powiedzieć? Na ten temat, moja droga, twoja pani może coś więcej powiedzieć. I nie patrz na mnie takimi okrągłymi oczami. Oto wraca Alienor, nie trzeba, by słyszała. To największa gaduła w całej okolicy! Nawet dlatego ją trzymam - dodała starsza pani ze śmiechem. - Ona mnie bawi!

Katarzyna pomału dochodziła do siebie pod orzeźwiającymi kompresami z zimnej wody, które pani de Craon przykładała jej do czoła.

Oddychała swobodniej, mdłości ustępowały, ale czuła się dziwnie słaba.

Nagle zrozumiała, co jej się przytrafiło. Zaczerwieniła się i przestraszyła. Być osłabioną fizycznie wówczas, gdy potrzebuje całych sił - to ją zaniepokoiło, ale tylko na chwilę. Po chwili ogarnęła ją radość, gdy uprzytomniła sobie, że dziecko, które nosiła, było również dzieckiem Arnolda. Syn Arnolda! Bo przecież to mógł być tylko syn, tak piękny i taki waleczny jak ojciec. I może o takim samym trudnym charakterze. Ta myśl ją rozbawiła. A więc ten poryw miłości na dnie barki, w której znaleźli schronienie po tym, jak uniknęli śmierci, ta pierwsza chwila prawdziwej wolności i szczęścia bez granic miała trwać dalej...? Nic bardziej cudownego nie mogło się jej przytrafić, bo połączyła się mocniej z tym, którego tak namiętnie kochała - dziecko! Na chwilę myśl jej pomknęła ku dziecku, które straciła, małemu Filipowi, który umarł daleko od niej, w ramionach Ermengardy de Chateauvillain. Długo potem dręczyły ją wyrzuty sumienia. Zarzucała sobie, że nie dość nad nim czuwała, że zaniedbała go dla wystawnej egzystencji, podczas gdy on znalazł u Ermengardy tyle miłości, ile potrzebował. I zapytywała siebie samą, jak mogła pozostawać tak długo z dala od niego. Pewnie dlatego, że nie żywiła prawdziwej miłości dla jego ojca. . Mały Filip miał w swoich żyłach krew królów Francji. To dla niej zbyt imponujące, zbyt godne i rozumiała teraz, że dla niej to dziecko było przede wszystkim synem księcia Burgundii.

Ale ten, który miał teraz przyjść na świat, który już dokonał przewrotu w jej ciele, żądał swojego udziału w jej życiu, będzie naprawdę ciałem z jej ciała i ucieleśnioną miłością. Przypomniało jej się coś, co powiedział mauretański lekarz Abu-al-Khayr, gdy oczekiwała narodzin małego Filipa: „Teraz, kiedy idziemy świetlistą drogą nakreśloną przez dziecko, każda inna droga jest drogą nocy...".

- Jaki szczęśliwy byłby Arnold, gdyby wiedział - szepnęła do siebie Katarzyna, cała odmieniona radością.

- Pod warunkiem że udałoby się nam mu to powiedzieć - mruknęła Sara, która wszystko usłyszała.

Katarzyna nie chciała jednak przyćmiewać tego, co było teraz jej małym szczęściem. Cały dzień i całą noc, w rytmie wioli i bębenków odmierzających taneczne rytmy poczciwym wieśniakom z Champtoce, pieściła swe marzenia pod opieką Sary - powściągliwej i zarazem uważnej.

Przez cały sierpień Katarzyna była tak chora, że setki razy czuła, jak umiera. Cały czas wstrząsały nią mdłości. Jej zbuntowany żołądek nie tolerował żadnego pożywienia, a niepohamowane wymioty systematycznie pozbawiały ją sił. Potworny upał, przenikający nawet przez grube mury Champtoce, który zapalał we wsi snopy słomy, powalał bydło na polach i wysuszał źródła, dopełnił miary. Całymi dniami bezlitosne słońce połyskiwało na białym niebie. Studnie się wyczerpywały, a woda pitna stała się tak drogocenna jak złoto. Nawet Loara wyschła na znacznej długości, ukazując piaszczyste dno, tak jak znoszony materiał ukazuje swoją osnowę. Jednak Katarzyna się nie uskarżała. Mimo że była złożona niemocą, znosiła ją po stoicku, była ona bowiem spowodowana tym, że nosiła dziecko Arnolda. Jedynie wtedy, gdy czuła się zbyt wyczerpana, obawiała się, że sprawy przybiorą zły obrót i że straci błogosławiony ciężar, który nosiła w łonie.

Całymi dniami pozostawała w łóżku przykryta jedynie cieniutkim prześcieradłem, za zamkniętymi okiennicami, które otwierano dopiero wówczas, gdy słońce zachodziło. Sara dotrzymywała jej towarzystwa, a często przychodziła również pani de Craon, której kanikuła przeszkodziła w przejażdżkach. Pocieszała się ona przy Katarzynie, spędzając w jej pokoju całe godziny na opowiadaniu o swoich wyczynach z ubiegłych lat.

Tylko Jan de Craon nigdy nie przestąpił progu pokoju. Co rano, z poprawną grzecznością, zapytywał przez pazia o zdrowie uwięzionej, nie rozluźniając jednak nad nią kontroli. Na podstawie opowiadań kasztelanki Katarzyna coraz lepiej poznawała mentalność starszego pana, dającą się ująć w niewielu słowach: wyłączna, namiętna i ślepa miłość do wnuka Gilles'a. Dla de Craona był on uosobieniem jego rodu, jego bóstwem; aby przydać mu potęgi i chwały, gotów był popełnić wszelkie możliwe zbrodnie.

- Gilles był jeszcze dzieckiem - opowiadała Anna - kiedy mój małżonek zachęcał go do zabijania, pustoszenia i palenia własnych wiosek, by pokazać, jak daleko może sięgać jego władza. Kazał przynosić mu przed oblicze skrzynie złota, mówiąc, że to jego majątek, że może z tym robić, co mu się żywnie podoba, że złoto jest najwyższą potęgą, kluczem do wszelkich uciech.

- Nietrudno zgadnąć, jaka może być mentalność marszałka odpowiadała na to Katarzyna. - Kocha tylko siebie samego, nieprawdaż?

- Tak jest, i często ubolewałam nad tym, ale najbardziej wtedy, gdy porwał Katarzynę, moją wnuczkę. Przeczuwałam, że będzie nieszczęśliwa.

Dlatego zgodziłam się poślubić starszego pana de Craona... Do końca mych dni będę chronić Katarzynę.

- Mimo to nie przyszłoby pani do głowy zbuntować się przeciwko decyzjom małżonka?

- Nie. On jest po prostu moim mężem. On jest tu panem, a ja muszę być mu posłuszna.

W ustach tej wyniosłej kobiety słowa te zabrzmiały dziwnie, ale Katarzyna była zbyt słaba, by dłużej się tym zdumiewać.

Najbardziej brakowało jej Waltera. Wiedziała, że więziono go w wieży od wschodu i że cierpliwie, a raczej filozoficznie, znosił swój ciężki los. Celę miał czystą, względnie przyzwoitą i było w niej chłodniej niż w innych częściach zamku. Żywiono go przyzwoicie i był świadom tego, że wszystko zależało od tajemniczego układu między Katarzyną i Gilles'em de Rais'em. Powiedział sobie tylko, że nie podda się łatwo, jeśli kiedykolwiek ktoś od niego tego zażąda. Na razie ciążył mu jedynie brak działania, a jego oprawcy dokładnie oglądali co rano celę, by się upewnić, czy nie zaczął rozbierać zamku kamień po kamieniu. Owe wizyty były zresztą dziełem plutonu złożonego z dziesięciu ludzi, takim respektem przejmowała strażników siła olbrzymiego Waltera. Był to zresztą obrządek, który nieodmiennie przyprawiał więźnia o wybuch radości i obserwował go, śmiejąc się do rozpuku. Oczywiście Walter nie lękał się bynajmniej o swój los. Chmurzył się tylko na myśl o stanie Katarzyny. Ma się rozumieć, to Anna de Craon opowiedziała o wszystkim młodemu mężczyźnie.

Gdy nadeszły pierwsze dni września i upał wreszcie zelżał, złe samopoczucie Katarzyny ustąpiło równie nagle, jak się zaczęło. Mogła jeść, nie żądając natychmiast miednicy, i stopniowo stawała się coraz mocniejsza. Tego ranka, gdy wszystkich obudził szum pierwszego deszczu, udało jej się wstać, ubrać i podejść do zwierciadła. Ujrzała w nim odbicie wychudłej, niemal tragicznej twarzy, w której ogromne oczy świeciły blaskiem mocniejszym niż kiedykolwiek.

- Tylko to już ci zostało, oczy! - burczała Sara, sznurując suknię Katarzyny. - Musisz koniecznie przytyć, bo inaczej dziecko będzie chude jak nieszczęście. Nikt by nie powiedział, że jesteś w ciąży. Masz nadal kibić młodej dziewczyny.

- Bądź spokojna, nie na długo. Czuję się jeszcze tylko trochę słaba.

Ach, jaki ten deszcz jest przyjemny!

Dobroczynny deszcz, który zaczął padać po duszących upałach, miał okazać się uporczywy. Całymi dniami wilgotna zasłona spowijała okolicę, rozdymając wskrzeszone strumyki, pokrywając zielenią wyrudziałe pola, przekształcając w rzekę błota pył z okolicznych dróg. Ale prawdziwa ulewa była tego wieczoru, gdy strażnik jak szalony zaczął dąć w róg, obwieszczając wszem wobec, że Gilles de Rais zbliża się do zamku swoich przodków.

Na ten zew serce Katarzyny podskoczyło w piersi. Mimo że zapadł zmierzch i z nieba lały się potoki deszczu, otuliła się obszerną peleryną i wybiegła na galerię. Nikt nie zwracał na nią uwagi. Wybudzony z monotonnego odrętwienia zamek wrzał. Żołnierze ciągnący za sobą broń, odświętnie ubrane służące, lokaje biegający po pokojach z paczkami nowych świec zapełniali wszystkie pomieszczenia i biegali w różne strony.

Nikt nie zajmował się Katarzyną, która zresztą mogła poruszać się tam, gdzie chciała, ale tylko wewnątrz murów zamkowych.

Na wieży obserwacyjnej wiatr łopotał chorągwiami. Wślizgnął się pod płaszcz Katarzyny, gdy tylko wyszła na wąskie schodki. Z wyjątkiem strażnika pochylonego nad blanką, nie było nikogo.

- Czy są jeszcze daleko? - spytała.

Żołnierz podskoczył, nie usłyszał bowiem, jak nadchodziła. Z jego hełmu spływały strumienie deszczu, pod którym czaiły się oczy i obfity wąs. Zasalutował niedbale wilgotną rękawicą, a następnie wyciągnął ramię w stronę rzeki.

- Proszę, niech pani sama zobaczy!

Katarzyna pochyliła się nad parapetem, między dwiema strzelnicami.