Juliette Benzoni - Katarzyna Tom 7

– Miasto, miasto płonie!!!

Rozgłaszając nowinę na pełne gardło, czternastoletni Bérenger de Roquemaurel przebiegł pędem wielki dziedziniec zamku i rzucił się na schody prowadzące do komnat.

Wieść niczym pocisk z katapulty przeszyła cichy pokój i dopadła Katarzynę siedzącą na kamiennej ławie pod oknem i bezczynnie trawiącą czas, który, jak się jej zdawało, zatrzymał się dla niej na zawsze...

Od tamtego rozpaczliwego poranka, kiedy to przed nią i jej młodymi towarzyszami otwarły się bramy zamku de Châteauvillain, pani de Montsalvy spędzała większość dni siedząc bez ruchu z zamkniętymi oczami i żywiąc się wspomnieniami, których natrętny strumień nie przestawał kłębić się w jej głowie.

Najokrutniejsze, najbardziej rozdzierające z nich było to ostatnie: ciężko ranny Arnold, dogorywający w domu notariusza dwa kroki stąd, a mimo to niedostępny. Nie wiedziała nawet, czy umarł czy też jeszcze żyje: ukochany mąż znajdował się bowiem w rękach swego niebezpiecznego i dzikiego kompana, Roberta de Sarrebrucka, zwanego Paniczykiem z Commercy, a jedyną jego ostoją był mnich Landry, przyjaciel Katarzyny z dzieciństwa, którego niebiosa zesłały w samą porę, by pomógł jej dokonać trudnego i okrutnego wyboru* [*Patrz: „Katarzyna” tom VI.]. Lecz czy udało się mnichowi, zgodnie z przyrzeczeniem, uratować gasnące życie męża?

Od kiedy sama uciekła przed Paniczykiem i schroniła się w zamku Ermengardy, ciągle stawały jej przed oczami wydarzenia ostatnich miesięcy: jej ukochane Montsalvy oblężone przez bandę łupieżców z Gvaudan, potem wyprawa do Paryża w poszukiwaniu męża, któremu groziła śmierć z rąk skrytobójcy, uwięzienie Arnolda w Bastylii, jego ucieczka i jej starania, by wyciągnąć go z opresji. Wreszcie, list od umierającej matki wzywającej ją do Châteauvillain, a na koniec potworna niespodzianka po przyjeździe... kiedy to okazało się, że dowódca Rzeźników, zwany Błyskawicą, i Arnold, to jedna i ta sama osoba... Potem cała reszta – nieporozumienie między małżonkami spowodowane zazdrością Arnolda święcie przekonanego, że Katarzyna nie do chorej matki się udaje, lecz na umówioną w zamku schadzkę z dawnym kochankiem, Filipem, księciem Burgundii. I zanim Arnold padł bez czucia nafaszerowany pociskami z kuszy, przepędził Katarzynę, zaklinając się, że zabije ją, jeśli ośmieli się powrócić do Montsalvy...

– Pani Katarzyno! – powtórzył niecierpliwie Bérenger – słyszysz mnie?

Pali się!

Katarzyna otrząsnęła się z zamyślenia, a na jej blade policzki wypłynęły rumieńce. Paź westchnął z ulgą, kiedy wreszcie poczuł na sobie uważne spojrzenie pani. Od wielu bowiem dni na próżno recytował jej najpiękniejsze ze swych wierszy i nucił najsłodsze piosenki, próbując wskrzesić choćby cień zainteresowania w jej wielkich, fiołkowych oczach, ciągle nieobecnych lub zamkniętych.

Teraz zauważył w nich przerażenie, wolał już jednak to od obojętności.

– Pali się? – powtórzyła. – Kto podłożył ogień?

– Prawdopodobnie ludzie Paniczyka przed odjazdem! Zniknęli z miasta bez śladu! Wszystko płonie prócz kościoła.

Katarzyna, nie pytając więcej o nic, zerwała się z ławy i wybiegła z komnaty. Paź ruszył jej śladem biegnąc za długim trenem wijącym się po schodach jak czarna żmija. W okamgnieniu oboje znaleźli się na dziedzińcu.

Przypominał on wzburzone morze. Rycerze pana de Vandenesse’a, którzy przybyli na odsiecz Châteauvillain i pomimo licznych wycieczek za mury nie rozluźnili żelaznego uścisku wrogich sił wokół miasta, znowu dosiadali koni z zapałem pomieszanym z wściekłością. Wokół unosiła się woń smarów do broni i końskich odchodów. Mężczyźni złorzeczyli piekielnemu Paniczykowi, molestując niebiosa, by pozwoliły im wreszcie dopaść bandytę.

Pośrodku tego całego rozgardiaszu królował wysoki, udrapowany krepą stroik hrabiny Ermengardy kołyszący się majestatycznie wśród ludzkich i końskich głów jak korab z czarnymi żaglami. Wraz z dwiema służącymi dźwigającymi gąsiory stara dama przesuwała się wśród rycerzy nie żałując im wina ani słów zachęty. Jej tubalny głos grzmiał jak odgłosy bombardowania.

– Oddam najlepszy z moich folwarków i worek złota temu, który przyniesie mi głowę Paniczyka! Dalej, rycerze! Pijcie do woli! Z wesołą głową i bić się raźniej!

Po raz pierwszy od przybycia do Châteauvillain Katarzyna uśmiechnęła się. Ach, ta poczciwa Ermengarda! Czas wcale się jej nie imał! A szczęk broni podobne na niej robił wrażenie co odgłos trąbki na starym koniu bojowym. Nie dalej jak przed paroma dniami trzeba było czworga ludzi, by odciągnąć ją od zbroi przodka, Engeranda Mocnego, którą dzielna dama chciała przywdziać i ruszyć na Paniczyka. A kiedy Katarzyna zauważyła, że jej schorowane nogi nie nadają się do wojowania, krewka hrabina odpaliła:

– Toć to nie nogi potrzebne do wywijania szpadą, moja duszko, lecz ręce! A nogi mojego konia potrafią utrzymać nie lada ciężar!

Na koniec porzuciła jednak myśl, by dosiąść dzielnego rumaka, i zdała się na pana de Vandenesse’a. Niestety, i ta wycieczka rycerzy za mury okazała się równie bezowocna co poprzednie; zdawało się, iż Rzeźnicy nigdy nie wyniosą się spod zamkowych bram...

Katarzyna przyglądając się w milczeniu przygotowaniom, usłyszała nagle czyjś szept:

– Hrabina przyrzekła fortunę temu, kto zetnie głowę Paniczyka, nadobna pani... Czy ofiarujesz mi choć jeden uśmiech... a może pocałunek, jeśli to ja złożę ją u twych stóp?

Katarzyna zadrżała, zmarszczyła brwi, niezadowolona jak zawsze, gdy spotykała na swej drodze pana de Vandenesse’a. Od kiedy znalazła schronienie za murami zamku, zalecał się do niej, choć na szczęście w sposób na tyle dyskretny, by nie było to wielkim uprzykrzeniem. Najbardziej drażnił ją jego wygląd, a to z powodu podobieństwa do księcia Burgundii, podobieństwa, które spowodowało tragiczną pomyłkę Arnolda, a jej przyniosło zgubę.

Po prawdzie, kto znał dobrze księcia Filipa Dobrego, nie widział w Vandenessie jego wiernego odbicia. Choć podobnego wzrostu, prawie identycznej twarzy, to jednak brakowało mu imponującej postawy księcia, widocznej nawet pod skorupą zbroi. Tylko ci, którzy nigdy nie widzieli księcia z bliska, mogli dać zwieść się podobieństwu...

Spojrzała rycerzowi prosto w twarz.

– Nie potrzebuję, panie, głowy Paniczyka! Obchodzi mnie tylko los mego męża... jedynego człowieka na ziemi, który może żądać ode mnie pocałunku!

– Zadowolę się więc uśmiechem... A co do głowy, zrobisz z nią, pani, co zechcesz!

Skłoniwszy się głęboko, skierował kroki do swego konia, którego paź trzymał za uzdę, podczas gdy Katarzyna, a w ślad za nią Bérenger, ruszyła na mury z uczuciem, że cofa się o kilka miesięcy, kiedy to w nieustającym deszczu przebiegała mury Montsalvy z sercem przepełnionym trwogą, nie wiedząc, jakie nowe okropieństwo ukaże się jej oczom.

W dole płonęło miasto jak olbrzymia pochodnia, buchając gęstymi kłębami czarnego dymu, przesłaniającymi blade, jesienne niebo. Na szczęście rzeka odgradzała zamek od żarłocznych płomieni.

Spojrzenie Katarzyny gorączkowo szukało jednego tylko dachu i jednego okna: tych z domu notariusza, w którym musiała zostawić rannego męża, ale strzeliste płomienie przesłaniały wszystko.

– Dobra robota! – zauważył ze stoickim spokojem Walter, wypatrujący na murach. – Paniczyk odgrodził się od nas zasłoną ognia, dzięki czemu mógł odjechać bez pośpiechu, a pan de Vandenesse powinien zaczekać, aż pożar ugaśnie. Nie przeciśnie się przez płomienie!

– Chyba nie ma tam żywej duszy – szepnęła Katarzyna powstrzymując łzy.

Walter de Chazay, do niedawna jeszcze student Sorbony, obecnie zaś giermek pani de Montsalvy, wzruszył ramionami drapiąc się po rudej czuprynie.

– Możesz być, pani, spokojna! Stoję tu już długo i gdyby tam ktoś jeszcze był, usłyszałbym krzyki.

Katarzyna gwałtownie odwróciła się od płonącego miasta.

– Sama muszę się o tym przekonać! Osiodłaj mi konia, Walterze!

– Żebyś sama żywcem spłonęła? Nigdy! Jeśli ten wielki zabijaka de Vandenesse znajdzie coś, doniesie nam o tym! – odpalił giermek ku wielkiemu niezadowoleniu swej pani i szybko dodał: – Ale bądź spokojna, pani, przyprowadzę ci konia... za chwilę! Tymczasem nic nie możesz uczynić dla miasteczka. Wkrótce zostaną z niego same popioły i zgliszcza. A co do twojej wyprawy, to uważam, że może poczekać godzinę czy dwie, jak mniemam.

– A po co ta cała moja wyprawa, jak sądzisz?

– Och! Nietrudno zgadnąć – zaskrzeczał nieśmiało Bérenger głosem zmienionym przez mutację. – Wszyscy o tym myślimy i wszyscy mamy ochotę udać się do klasztoru Bons Hommes, żeby się upewnić, czy brat Landry wrócił, gdyż tylko on może nam powiedzieć, co się stało z panem Arnoldem.

– Żeby tylko te potwory nie zabrały go ze sobą – westchnął Walter.

– Cokolwiek by się stało, chciałabym, żebyście nie debatowali nad moimi rozkazami! – obruszyła się Katarzyna.

W jej oczach zabłysły łzy, na widok których młody de Chazay rzucił się na kolana pełen skruchy.

– Pani! Tyle już wycierpiałaś, a niepokój i rozpacz nie rozjaśniają umysłu. Lepiej więc zdaj się na nas! Wiesz dobrze, że poszlibyśmy do samego piekła, gdyby trzeba było stamtąd wyciągnąć twojego pana męża! Musisz być dzielna! Koniec z zamartwianiem się w odosobnieniu i bezczynności! Znowu staniesz się sobą i wkrótce wrócisz do domu, do dzieci, do swej ziemi i poddanych!

Tym razem nie mogła zapanować nad uśmiechem, widząc zapał w szarych źrenicach chłopca, który pośpiesznie wstał z klęczek. Walter rzadko poddawał się emocjom, a jeśli już, to zdawało się, że natychmiast tego żałuje. Zbita z tropu, lecz nieco podniesiona na duchu, Katarzyna ujrzała, jak przebiegł po murach, pokonał strome, kamienne schody i pognał w stronę stajni. Odwróciła się z westchnieniem i oparła się na ramieniu pazia.

– Zdajmy się tedy na pana Waltera!

Dziedziniec powoli opustoszał. Ostatni rycerze przekraczali most zwodzony, który w szarym murze otworzył wielki łuk bladego nieba, na którym snuły się jeszcze posępne spirale czarnego dymu. Stojąca na podjeździe hrabina Ermengarda patrzyła za oddalającą się chorągwią de Vandenesse’a. Widząc zbliżającą się przyjaciółkę, ogarnęła ją spojrzeniem pełnym podniecenia.

– Wreszcie będziemy mogły zająć się czymś bardziej interesującym niż wyszywanie! – krzyknęła. – A gdybyśmy tak wybrały się do brata Landry’ego?

Co ty na to, moja droga?

– Jak zwykle masz rację, Ermengardo!

Po chwili obie hrabiny, pokonawszy rzekę, zagłębiły się z błogim uczuciem w tchnącym świeżością i ciepłymi zapachami jesieni wilgotnym galijskim lesie. Po przebyciu spalonych, ziejących żarem miejsc odczuły to jak kąpiel młodości, odprężenie dla ciała i hart dla duszy. Jadąc po kobiercu traw i liści, spośród których wyglądał tu i ówdzie brązowy kapelusz borowika, Katarzyna doznawała uczucia, że pozbywa się dusznej skorupy milczenia, w której zasklepiła się przez długie tygodnie. Niedawno odkryła ze zdumieniem, że jej przyjaciele odnosili się do niej z ostrożnością i litością jak do jakiejś chorej... Dlatego budząc się z bolesnego snu trwającego od miesiąca wdychała życie pełną piersią w nadziei, że wreszcie dowie się o losie Arnolda.

Mały klasztor Bons Hommes wkrótce wyłonił się zza drzew, zdając się grzać swe szare mury w zapachu otaczających go pól mięty i melisy. Z niskiej dzwonnicy odbijającej się w zielonej wodzie Aujon dobiegał nieśmiały dźwięk dzwonu. Oprócz śpiewu ptaków i szmeru wody był to jedyny dźwięk słyszalny w okolicy oddanej modlitwie i spokojem odcinającej się od wojennych zamieci, od zniszczeń i przemocy.

Walter zeskoczywszy z konia pociągnął za sznur u niskich, byle jak skleconych i wielokrotnie naprawianych drzwi. Na dźwięk dzwonka drzwi te otworzyły się z żałosnym skrzypieniem, ukazując wielkiego i tak owłosionego osobnika, że przypominał niedźwiedzia przebranego za mnicha. Jego twarz, nie licząc okrągłego nosa i pary nieufnych oczu, pokrywała obfitość rudych włosów, pasujących do szczeciniastych kęp, które niczym chwasty wyrastały na jego wielkich rękach i wystawały zza kołnierza połatanego habitu.

– Czego tu chcecie? – spytał bez nadmiernego wdzięku, lecz z jakimś dźwięcznym zaśpiewem, niespotykanym u niedźwiedzi.

Grzmiący głos Ermengardy podjął z nim zadziwiający duet.

– Dalej, bracie Ausbercie, otwórzże nam te wrota! Chcieliśmy się zobaczyć z ojcem przeorem! A czy brat Landry jest też u was? Wrócił, jak sądzę!...