Leslie z niedowierzaniem potrząsnęła głową. Za dobrze go znała. Tak samo było, gdy pisał sztuki. Zwykle przez dwa miesiące pracował bez wytchnienia, nie myśląc o niczym innym, ledwo jedząc i śpiąc, lecz wówczas jego zaangażowanie uważała jeszcze za czarujące, a poza tym trwało tylko kilka tygodni. Teraz zmieniła zdanie. Miała już powyżej uszu jego obsesji i maniackiego dążenia do doskonałości. Wiedziała, że Bill kocha ją i chłopców, lecz nie tak, jak by pragnęła. Leslie chciała męża, który szedłby do pracy na dziewiątą i wracał o szóstej, a potem miał czas, by z nią porozmawiać, pobawić się z dziećmi, pomóc w przygotowaniu obiadu i zabrać ją do kina. Nie chciała męża, który pracuje całą noc, a o dziesiątej rano wyczerpany i zły wybiega pośpiesznie z domu ze stosem notatek, pisemnych poleceń i zmian w scenariuszu pod pachą, by zdążyć na próbę o wpół do jedenastej. Takie życie było zanadto męczące i po trzech latach miała już go dość. Jej cierpliwość się wyczerpała. Leslie czuła, że jeśli kiedykolwiek jeszcze usłyszy słowa „Życie, które warto przeżyć” lub imiona bohaterów bezustannie przez Billa obracane, wpadnie w histerię.

– Leslie, kochanie, proszę, daj nam szansę… daj mnie szansę. W Los Angeles będzie nam wspaniale. Pomyśl tylko, nigdy więcej śniegu ani złej pogody. Chłopcom to się spodoba. Możemy chodzić z nimi na plażę, możemy mieć własny basen, możemy zabierać ich do Disneylandu…

Leslie jednak wciąż przecząco potrząsała głową. Za dobrze go znała.

– Nie, to ja będę mogła zabierać ich na plażę i do Disneylandu, a ty będziesz pracował, całą noc wymyślając sposób na usunięcie jakiejś postaci z serialu, uczestnicząc w próbach i emisji albo gorączkowo pisząc od nowa jakiś odcinek. Kiedy po raz ostatni byłeś z chłopcami w zoo czy jeśli już o tym mowa, gdziekolwiek indziej?

– Dobrze… w porządku… za dużo pracuję. Jestem okropnym ojcem, draniem, fatalnym mężem, ale na miłość boską, Les, przez lata byliśmy biedni jak mysz kościelna, a teraz możesz mieć wszystko, na co ci przyjdzie ochota, tak samo jak chłopcy. Stać nas na wysłanie ich do dobrych szkół, możemy dać im to, co zawsze pragnęliśmy im dać, mogą pójść na studia. Czy to takie straszne? W porządku, mamy za sobą ciężki okres, teraz powodzi nam się lepiej, a ty chcesz odejść, zanim będzie bardzo dobrze? Co za świetne wyczucie czasu. – Patrzył na nią oczyma pełnymi łez. Wyciągnął ku niej rękę i dodał: – Kocham cię, dziecinko… proszę, nie rób tego…

Stała bez ruchu, ze spuszczonym wzrokiem, nie dostrzegła więc w jego oczach bólu. Wiedziała, że Bill ją kocha, lepiej niż ktokolwiek inny wiedziała, jak bardzo kocha chłopców, lecz to nie miało znaczenia. Musiała tak postąpić dla własnego dobra.

– Chcesz tu zostać? Powiem im, że nie przeniesiemy serialu. Jeśli o to ci chodzi, do diabła z Kalifornią… zostaniemy tutaj.

W jego głos wkradła się nuta paniki, obserwując bowiem żonę doszedł do wniosku, że nie Kalifornia stanowi problem.

– To niczego nie zmieni – powiedziała cicho i łagodnie Leslie. Było jej bardzo przykro. – Już dla nas za późno. Nie potrafię tego wytłumaczyć, wiem tylko, że moje życie musi się zmienić.

– To znaczy co? Chcesz przeprowadzić się do Indii? Zmienić wyznanie? Zostać zakonnicą? Jaką odmianą jest uczenie w szkole Juilliarda? Co ty w ogóle próbujesz mi powiedzieć? Że chcesz mnie opuścić? Do diabła, jaki związek ma to z Juilliardem albo z Kalifornią?

Jej słowa zraniły go do głębi. Nie rozumiał, o co jej chodzi, i w końcu ogarnął go gniew. Dlaczego ona mu to robi? Czym sobie na to zasłużył? Pracował ciężko, by odnieść sukces. Gdyby żyli jego rodzice, byliby z niego bardzo dumni, oboje wszakże w ciągu roku umarli na raka, kiedy miał dwadzieścia parę lat. Był jedynakiem. Miał tylko ją i dzieci, a teraz znowu zostanie sam, bez trojga ludzi, których kochał, ponieważ zrobił coś źle, pracował za ciężko i za dobrze mu się powiodło. Niesprawiedliwość, z jaką Leslie zamierzała go potraktować, wzbudziła w nim palący gniew.

– Ty po prostu nic nie rozumiesz – z rezygnacją powiedziała Leslie.

– To prawda, nie rozumiem. Mówisz mi, że nie przeprowadzisz się do Kalifornii. W porządku, odpowiadam więc, że jeśli to coś zmieni, zostaniemy tutaj, a telewizja niech idzie do diabła. Będą musieli się na to zgodzić. I co dalej? Wrócimy do dawnego życia? Co się dzieje, Les?

Gniew i rozpacz rozdzierały mu serce. Nie wiedział, jak ją przekonać, by zmieniła zdanie. Nie zrozumiał jeszcze, że decyzja, którą podjęła Les, jest nieodwołalna.

– Nie wiem, jak ci to powiedzieć… – spojrzała na niego oczyma pełnymi łez. Na ułamek sekundy Billa ogarnęło szalone wrażenie, że jakimś cudem znalazł się w odcinku swego serialu i nie potrafi się z niego wydostać… Czy Leslie porzuci Billa? czy Bill jest w stanie się zmienić? czy Leslie wie, jak bardzo Bill ją kocha?… Miał ochotę roześmiać się lub rozpłakać, lecz nie zrobił ani jednego, ani drugiego.

– Między nami wszystko już skończone. Chyba tylko tak można to ująć. A Kalifornia nie ma z tym nic wspólnego. Po prostu dotąd nie chciałam sama przed sobą tego przyznać, ale nie mogę już dłużej. Chcę z chłopcami żyć własnym życiem, bez wiecznej obecności bohaterów twojego serialu… – I bez Billa, choć tego nie była w stanie powiedzieć głośno. Nie potrafiła patrzeć na jego ból. – Przykro mi…

Bill wyglądał jak człowiek rażony piorunem. Twarz pokryła mu śmiertelna bladość, a otwarte szeroko niebieskie oczy wyrażały głębokie cierpienie.

– Zabierasz chłopców?

Czym sobie na to zasłużył? Oboje dobrze wiedzieli, że bez względu na to, jak bardzo był zajęty przez ostatnie trzy lata, uwielbiał synów.

– Nie będziesz w stanie zaopiekować się nimi w Kalifornii.

Prostota tych słów obudziła w nim przerażenie.

– To prawda, ale możesz pojechać ze mną, żeby mi pomóc.

Próbował żartować, lecz obojgu nie było do śmiechu.

– Przestań, Bill…

– Czy będą mogli mnie odwiedzać?

Leslie skinęła twierdząco głową, a Bill modlił się w duchu, by dotrzymała obietnicy. Przez chwilę zastanawiał się, czy nie zrezygnować z serialu, zostać w Nowym Jorku i postarać się przebłagać ją, by nie odchodziła, wyczuwał jednak, że cokolwiek by zrobił, niczego to nie zmieni. Duszą, sercem i myślami Leslie opuściła go już dawno temu. Miał żal do siebie, że niczego wcześniej nie zauważył, bo może mógłby wówczas coś zmienić. Teraz wiedział, że jest za późno. Zbyt dobrze znał Leslie. Wszystko się skończyło. Przegrał wojnę, nie zdając sobie z tego sprawy.

Następne dwa miesiące były najbardziej tragicznym okresem w jego życiu. Do tej pory wspominał go ze łzami: rozmowa z chłopcami; pomoc w przeprowadzce Leslie i dzieci do mieszkania na West Side; jego pierwsza noc bez nich w ich starym mieszkaniu… Nie raz myślał, by zrezygnować z serialu i błagać Leslie o powrót, lecz jasne było, że klamka bezapelacyjnie zapadła. Przed wyjazdem do Kalifornii Bill odkrył, że w szkole Juilliarda pracuje mężczyzna, którego Leslie „bardzo lubi”. Nie miała z nim romansu. Bill znał żonę na tyle, by wierzyć, że była mu wierna, teraz jednak jej uczucie do tego mężczyzny przybierało na sile i stanowiło jeden z powodów jej odejścia. Pragnęła odzyskać wolność, by móc bez wyrzutów sumienia i Billa Thigpena w swym życiu związać się z tamtym człowiekiem. Utrzymywała, że z nim łączy ją wszystko, podczas gdy z Billem wspólne. mają już tylko dzieci. Adam bardzo przeżył rozstanie z ojcem, mając jednak dwa i pół roku, szybko się przystosował do nowej sytuacji, ośmiomiesięczny Tommy zaś nawet nie zauważył różnicy. Separacja najmocniej dotknęła Billa. W samolocie unoszącym go z Nowego Jorku do Los Angeles nie potrafił powstrzymać łez płynących mu wolno po twarzy.

W Kalifornii Bill bez reszty poświęcił się serialowi. Pracował dzień i noc, czasem nawet spał na kozetce w swoim gabinecie. Popularność serialu pobiła wszystkie rekordy, a liczba nagród Emmy rosła. Po siedmiu latach pobytu na Zachodzie zapał Billa Thigpena zmalał tylko w nieznacznym stopniu. „Życie, które warto przeżyć” stało się jego dumą i radością, nieodłącznym towarzyszem, najlepszym przyjacielem, ukochanym dzieckiem. Nie miał powodu, by taki stan rzeczy zmieniać. Pozwolił, by praca wypełniła mu życie.

Chłopcy odwiedzali go w czasie ustalonych z Leslie świąt, spędzali z nim także miesiąc letnich wakacji. Kochał synów bardziej niż kiedykolwiek i boleśnie odczuwał dzielące ich trzy tysiące mil, pragnął bowiem mieć ich na co dzień. Chociaż spotykał się z wieloma kobietami, na stałe związał się tylko z serialem i grającymi w nim aktorami. Z utęsknieniem wyczekiwał synów, a ich wizyty stały się najważniejszymi wydarzeniami w ciągu roku. Leslie wkrótce po rozwodzie wyszła za nauczyciela od Juilliarda i urodziła mu dwoje dzieci. Zrezygnowała z uczenia. Z czwórką dzieci, z których żadne nie skończyło dziesięciu lat, miała pełne ręce roboty, lecz takie życie najwyraźniej bardzo jej odpowiadało. Bill rozmawiał z nią czasem przez telefon, szczególnie gdy chłopcy gdzieś wyjeżdżali lub chorowali, ale poza sprawami dotyczącymi dzieci oboje nie mieli sobie wiele do powiedzenia.

Bill z trudnością przypominał sobie małżeństwo z Leslie. Ból po jej odejściu już minął, wspomnienia szczęśliwych dni przyblakły. Z przeszłości pozostali tylko jego synowie. Byli jedyną prawdziwą, wielką miłością jego życia. Gdy latem zjawiali się u niego na miesiąc, obdarzał ich uczuciem i uwagą o wiele przewyższającymi pasję, jaką kiedykolwiek budziła w nim praca. Zwykle na połowę wspólnych wakacji gdzieś wyjeżdżali, resztę czasu zaś spędzali w Los Angeles: jeździli do Disneylandu, odwiedzali przyjaciół, siedzieli w domu. Bill gotował i troskliwie opiekował się synami, a kiedy wracali do Nowego Jorku, cierpiał zawsze tak samo.

Adam miał już prawie dziesięć lat. Był odpowiedzialny, zabawny, poważny i bardzo podobny do matki. Tommy, bałaganiarz, kapryśny, zapominalski, czasami niezwykle śmieszny, wciąż jeszcze był małym dzieckiem, mimo że skończył już siedem lat. Leslie często powtarzała Billowi, że Tommy podobny jest do niego jak dwie krople wody, lecz on jakoś nie potrafił tego dostrzec. Uwielbiał ich obu i w długie samotne noce serce ściskał mu żal, że nie mogą być stale razem. Tylko tego w życiu żałował, a ponieważ nie mógł nic zrobić, wpadał w przygnębienie, choć starał się do tego nie dopuszczać. Jednakże to, że prawie nie widywał synów, których tak bardzo kochał, wydawało się niezwykle wysoką ceną za nieudane małżeństwo. Dlaczego ma ich ona, a nie on? Dlaczego jej w udziale przypadła nagroda za stracone lata, a on musi za nie pokutować? Czy jest w tym jakaś sprawiedliwość? Nie ma żadnej. To sprawiło, że Bill pewien był jednego: już nigdy nie pozwoli, by znów mu się to przydarzyło. Nigdy więcej nie pokocha żadnej kobiety, nie ożeni się, nie będzie miał dzieci i nigdy więcej ich nie straci. Koniec, kropka. Znalazł doskonały sposób na rozwiązanie tego problemu. Aktorki. Niezliczona rzesza aktorek – kiedy miał czas, co nie zdarzało się zbyt często.

Przyjechawszy do Kalifornii, owładnięty bólem po utracie Leslie i dzieci, z wdzięcznością rzucił się w ramiona poważnej pani reżyser. Romans z nią trwał sześć miesięcy i omal nie skończył się nieszczęściem, pani reżyser bowiem wprowadziła się do niego i przejęła kontrolę nad jego życiem. Zapraszała przyjaciół na dłuższy pobyt, kupowała meble, decydowała o wszystkim, aż wreszcie Bill zaczął się dusić. Pani reżyser studiowała na uniwersytecie w Los Angeles, pracę dyplomową napisała w Yale, bez przerwy mówiła o doktoracie, kręciła „poważne filmy” i nie przestawała powtarzać, że „Życie” jest poniżej ambicji i zdolności Billa. Mówiła o tym jak o chorobie, z której mógłby się szybko wyleczyć, gdyby tylko pozwolił sobie pomóc. Nienawidziła dzieci i stale chowała gdzieś fotografie jego synów.

Musiało upłynąć aż pół roku, zanim Bill złapał oddech i zerwał z nią. Trwało to tak długo, ponieważ była wspaniała w łóżku, traktowała go jak sześcioletniego chłopca w momentach, gdy potrzebował opieki, i wiedziała wszystko o przemyśle telewizyjnym w Los Angeles. Kiedy jednak oświadczyła mu, że powinien przestać opowiadać o synach i zapomnieć o nich, Bill wynajął na miesiąc bungalow w Beverly Hills Hotel. Życząc dobrej zabawy, wręczył jej klucz i powiedział, że nie musi dzwonić do niego, gdy znajdzie już mieszkanie. Tego samego popołudnia przewiózł wszystkie jej rzeczy do bungalowu. Zobaczył ją dopiero po czterech latach na uroczystości rozdania nagród. Udała wtedy, że go nie poznaje.

To, co nastąpiło potem, z założenia było proste i krótkotrwałe. Aktorki, gwiazdki, statystki, modelki, dziewczyny, które chciały dobrze się zabawić, gdy Bill miał trochę wolnego czasu, i lubiły chodzić z nim na przyjęcia, gdy całej uwagi nie poświęcał zmianom w serialu. Poza tym niczego więcej od niego nie wymagały. Bill był jednym z wielu mężczyzn w ich życiu, nie przeszkadzało im więc, jeśli do nich nie dzwonił. Niektóre przygotowywały mu czasem kolację, niektórym on gotował, ponieważ lubił to zajęcie. Bywało, że te, które lubiły dzieci, zapraszał do Disneylandu, kiedy chłopcy u niego byli, aczkolwiek zwykle wolał mieć ich tylko dla siebie.